Selasa, 11 Juni 2013

Manado Tahun 1870

                                                         

                                                   

                                                     Oleh: Adrianus Kojongian

 





Gadis penari tahun 1870. *)


Semakin banyak orang Manado dicatatkan di paruh kedua abad ke-19, terutama adalah disebutnya para guru yang memimpin di Sekolah Pemerintah (Gouvernements-school), Sekolah Negeri (Negorij-school) dan Sekolah Zending (Genootschaps-school). Mereka bekerja di pelosok Minahasa, Sangir-Talaud dan bahkan Gorontalo. Selain ketiga jenis sekolah tersebut, di kota Manado ada pula Openbare Lagere School, sebelumnya Gouvernement Lagere School. Lalu di Tondano ada School voor Zonen van Inlandsche Hoofden en van Aanzienlijke Inlandsche Partikulieren in de Minahassa. Sekolah tersebut belakangan lebih terkenal dengan sebutan Hoofdenschool (Sekolah Raja) yang mendidik calon-calon pemimpin di kawasan Keresidenan Manado. Namun Kweekschool voor Inlands Onderwijzer di Tanawangko yang dibuka dan dipimpin Zendeling Nicolaas Graafland justru tidak dicatat. Sekolah inilah yang melahirkan para guru sekolah-sekolah Zending dan Negeri.

Yang menarik adalah dicatatkannya nama Lambertus.Mangindaan, boleh disebut tokoh cendekia Minahasa pertama asal Pondang Tombasian. Ia awalnya menjadi murid piara di rumah Zendeling Amurang pertama Carl Fraugott Herrmann. Kemudian karena pintar, dikirim Herrmann ke Belanda untuk sekolah menjadi penginjil. Tapi karena ditolak NZG, ia ikut pendidikan guru di Amsterdam, baru setelah menamatkannya ikut pendidikan tambahan guru agama. Tahun 1858 dengan mengantongi ijazah di bidang teologia dan Hoofdacte ilmu pendidikan, ia kembali ke Minahasa. 

Oleh NZG, Lambertus Mangindaan ditempatkan sebagai Zendeling di Gereja Tikala Manado merangkap sebagai wakil dari Pejabat Predikant Manado Zendeling Fokke Henderiks Linemann. 

Namanya sebagai zendeling tidak dicatatkan di Almanak. Hanya ada dalam posisi guru. Tahun 1861 Lambertus Mangindaan diangkat menjadi guru bantu di Gouvernement Lagere School Manado. Statusnya ondermeester derde rang atau guru bantu klas tiga, di bawah kepala sekolah Leendert Gerardus van der Hoek yang berstatus onderwijzer tweede rang (guru klas dua). Dari Almanak-almanak sebelumnya, posisi ondermeesternya itu dengan menggantikan guru bantu Alfred Charles Winckler. Sedang guru kepala L.G.van der Hoek mengganti Herman Carel Dircks.
Mayoor Tondano tahun 1870. *)
Ketika pemerintah kolonial membuka di Tondano School voor Zonen van Inlandsche Hoofden en van Aanzienlijke Inlandsche Partikulieren in de Minahassa, maka Lambertus Mangindaan naik pangkat, diangkat menjadi Tweede Onderwijzer, sedangkan L.G.van der Hoek sebagai Eerste Onderwijzer. Pengangkatan keduanya itu berdasar beslit tanggal 15 Oktober 1864. 

Nasib Lambertus Mangindaan adalah sebagai anak negeri terjajah yang disepelekan. Apalagi sejak awal, ia mengkotbahkan gereja berdiri sendiri, dengan dilakukan pemisahan urusan gereja dan negara. Meski kepintaran dan derajat pendidikannya tidak kalah dengan orang Belanda, ia tetap dianggap ‘inlander’, kelas bawah. Mangindaan ditolak banyak orang Belanda, anggota jemaat Belanda di Gereja Protestan Manado, termasuk sejumlah Zendeling. Tahun 1865 ia dicopot dari posisi Zendeling. Kelak pula posisinya di Sekolah Raja (Hoofdenschool) ikut dicabut. Namun, dari Almanak 1870, ia masih dicatat saat ini sebagai guru kedua di sekolah tersebut. Artinya pemecatan di Sekolah Raja baru terjadi setelahnya.
Wanita Kristen tahun 1870. *)
Lambertus Mangindaan kawin tanggal 28 Maret 1866 di Manado dengan wanita Borgo bernama Petronella Weijdemuller (Manado 24 September 1830-Manado 26 September 1911). Tulisannya yang terkenal adalah  ‘Oud Tondano’ dipublikasi dalam Tijdschrift Nederlandsche-Indie Nomor XX tahun 1883. Kemudian hari, oleh Kerapatan Gereja Protestan Minahasa (KGPM) dianggap sebagai pelopor gerejanya.

PEMIMPIN CINA DAN ISLAM 
Menarik pula mengamati kepemimpinan Tionghoa Manado. Pemimpin seluruh komunitas adalah Kapitein der Chinezen, sedang kepala Kampung Cina Manado (Letter G), seorang Wijkmeester yang diberi pangkat dengan rang Letnan (Luitenant). Mereka diangkat  dan diberhentikan dengan beslit Residen Manado. Tokoh Lie Ping sangat lama menjabat Luitenant der Chinezen di tahun 1840-an sampai awal tahun 1860-an. Dia kemungkinan telah meninggal di tahun 1861 karena posisinya lowong. Baru di tanggal 5 Maret 1862 Sie Sieuw diangkat sebagai Luitenant. Seperti Lie Ping, Sie Sieuw pun otomatis jadi Wijkmeester Letter G. 
Cina Manado tahun 1873. *)
Kapitein Cina Manado di tahun 1848 dipegang oleh The Tjintjo, namun tahun 1850 sudah berganti orang, dijabat oleh Que Sitiong. Tidak lama pula ia memegang, karena di tahun 1852 Ong Hap menjadi pejabat Kapitein Cina, dan sejak tanggal 21 Juni 1852 resmi memegang jabatan Kapitein. Ong Hap cukup lama memangku posisinya, sampai kemudian diganti Sie Sieuw (Sie Seo) tanggal 5 Maret 1862. Sie Sieuw naik dari posisi Luitenant der Chinezen Manado. Pengganti Sie Sieuw sebagai Letnan Cina adalah Ong Bondjie.

Di tahun 1870 ini (dari perhitungan akhir bulan Desember 1868), disebut penduduk Cina Manado sebanyak 1.601 orang. Penduduk Belanda dan Eropa lainnya  675 orang, pribumi 182.682 jiwa, sedangkan orang Arab 16 jiwa.

Pertumbuhan orang Arab belakangan akan semakin pesat, karena pemimpinnya kelak menyandang rang Letnan, mengambil peran Letnan Islam Manado. 

Letnan Islam Manado adalah pemimpin Kampung Islam yang disebut juga Kampung Melayu Manado atau Letter H, selalu diposisikan sebagai Letnan Dua di Garnisun Schutterij Manado. Tahun 1840-an Luitenant Islam Manado bernama Joedoe Kasoemo alias Montaram. Tahun 1850 posisinya telah dipegang oleh Djoar. Tahun 1853 Letnan Islam sekaligus Wijkmeester Letter H adalah Ong Buntjo. Dan, akhir tahun 1850-an Baba Sankilang sebagai letnan, hingga Maret 1862 digantikan Kitjil Alie.

Para pemimpin komunitas Cina dan Islam Manado ini selalu duduk dalam lembaga-lembaga penting Keresidenan Manado, malah mengalahkan keterlibatan dan atau ‘partisipasi’ orang Manado masa itu.
Parade Tahun Baru Cina Februari 1873. *)
Berikut dari sana-sini Almanak en Naamregister van Nederlandsch-Indie voor het jaar 1870, sesuai tulisan masa itu.

Personeel ter Hoofdplaats
Resident: F.J.H.van Deinse, 14 Nov.1864.
Sekretaris, tevens fd.notaris en vendumeester:  Mr.P.A.Matthes, 19 Dec.1862.
Kommies: N.H.Hartman, 28 Nov.1866.
Derde kommies: D.H.C.Verploegh Chasse, 9 Maart 1867.
Hoofddjaksa bij den land-of Minahassa-raad en bij de rijksraden van de noordkust van Celebes en de Sangi-eilanden:  A.B.Kalenkongan, 22 Aug.1861.
Kapitein der Chinezen:  Si Seo, 21 Junij 1865.
Luitenant der Chinezen: Ong Bondjie, id.
Hoofd der mohammedanen met den rang van luitenant, Kitjil Ali.
Landmeter: F.W.Paepke Bulow.

Brandspuitwezen
Algemeen brandpuitmeester: J.H.H.d’Arnaud Gerkens.
Brandspuitmeester van de spuit no.1: A.C.Winckler.
Adjunkt  brandspuitmeester van de spuit no 1: M.N.Huwae.
Brandspuitmeester van de spuit no.2:  H.Vierdag.
Adjunkt brandspuitmeester van de spuit no.2: J.H.Witterland.

Wijkmeesters
Wijkmeester van de wijk lit.A: C.F.Bendsnijder.
Wijkmeester van de wijk lit.B: V.B.Salomontsz.
Wijkmeester van de wijk lit.C: Z.Scholtz.
Wijkmeester van de wijk lit.D: A.Niels.
Wijkmeester van de wijk lit.E: L.D.W.A.van Renesse van Duivenbode.(H.P.3, ridder 3 ste klasse Orde van Philip den Grootmoedige Hessen-Darmstadt).
Wijkmeester van de wijk lit.F: Ong Bondji.
Wijkmeester van de wijk lit.G: Ketijl Abi.

Kontroleurs bij het Binnenlandsch Bestuur
Eerste klasse: J.S.van den Broek, 8 Okt.1864.
Tweede klasse: O.J.B.Bloem, 4 Maart 1867; ----- jhr.F.G.V.Boreel, 17 Feb.1869.
Derde klasse: F.S.A.de Clercq, 17 Maart 1866; ----C.M.E.Merens, 14 Aug.1866; ---- W.L.Rogge, 25 Junij 1868; ----L.J.Bohtlingk, 14 Aug.1868; ---- J.P.van Harencarspel, 17 April 1869; ---- H.van Heuckelum, 30 Junij 1869.
Ambtenaar ter beschikking: W.J.M.Michielsen, 14 Aug.1868.

Verder Personeel in de Binnenlanden
Afdeeling Menado
Kontroleur de 3ste klasse: J.S.van den Broek.
Klerk, tevens onderpakhuismeester te Tanawanko:  W.J.Lefrandt.
Afdeeling Kema
Kontroleur der 3de klasse: W.L.Rogge.
Klerk, tevens onderpakhuismeester: C.Th.H.Winckler.
Afdeeling Tondano
Kontroleur der 2de klasse: O.J.B.Bloem.
Koffij-pakhuismeester te Tondano: D.Hartman.
Koffij-pakhuismeester te Kakas: J.G.Wilson.
Koffij-pakhuismeester te Rembokken: J.Lang.
Koffij-pakhuismeester te Tomohon: J.E.Tokaija.
Afdeeling Amoerang
Kontroleur der 3de klasse: F.S.A.de Clercq.
Rumah Kontrolir Amurang awal abad ke-20. *)

Klerk, tevens onderpakhuismeester te Amoerang. D.F.Celosse.
Koffij-pakhuismeester te Sonder. J.D.A.Celosse.
Idem te Wakan. S.Toemboean.
Idem te Motoling. J.E.Jacob.
Afdeeling Belang
Kontroleur der 2 de klasse: jhr.F.G.V.Boreel.
Onderpakhuismeester te Belang: J.Manuhuruapon.
Koffij-pakhuismeester te Tompasak: L.L.Z.Mamahit.
Afdeeling Gorontalo
Assistant-resident, tevens fd notaries en vendumeester: J.F.G.Riedel, (Z.L.3. ridder 2 de klasse Orde van den Zahringer Leeuw van het groothertogdom Baden), (H.P.3., ridder 3 ste klasse Orde van Philip den Grootmoedige, Hessen-Darmstadt), 7 Feb.1864.
Djaksa bij de rijksraden te Gorontalo: W.B.Kalenkongan, 23 Okt.1863.
Hoofd der inlandsche burgers: P.Weenas.
Kapitein der Boeginezen te Gorontalo: …..
Kapitein op de Togian-eilanden: Oewa Gauw.
Kontroleur der 3de klasse, gevestigd ter hoofdplaats Gorontalo en voorloopig belast met de opname en de kontrole der distrik-ten Kota-Talaga en Tapa: …..
Kontroleur der 3de klasse, gevestigd te Bone, voorloopig belast met de opname en de kontrole der distrikten Kabila, Bone, Bintaoena en Soewawa: C.M.E.Merens.
Kontroleur der 3de klasse, gevestigd te Limbotto en voorloopig belast met de opname en de kontrole der distrikten Kota, Batoedaan en Pogoeajaman: L.J.Bohtlingk.
Ambtenaar ter beschikking, gevestigd te Pagoeat en voorloopig belast met de opname en de kontrole der distrikten Pagoeat, Pentadoe en Potanga, zoomed met het toezigt over de begorijen in het meer inwendig gedeelte der bogt van Tomini gelegen: W.J.M.Michielsen.
Kontroleur der 3de klasse, gevestigd te Kawandang en voorloopig belast met het toezigt over het district Kwandang en over het rijk van Bwool: J.P.van Harencarspel. 

Landraad Menado
Voorzitter: De Resident.
Leden: Twee ambtenaren of ingezetenen en zooveel balkshoofden als tegenwoordig zijn.
Hoofddjaksa: A.B.Kalenkongan, 22 Aug.1861.
Griffier: De kommies op het residentie-kantoor.

Wees-en boedelkamer
President. Mr.P.A.Matthes, 6 Mei 1865.
Leden. G.H.B.Hofman, 5 Aug 1865; ---- F.J.Wenzel, 10 Maart 1867; ----- Sie Siuw, 21 Junij 1865; ------ Kitjil Ali, 7 Jan.1865.
Sekretaris en boekhouder. A.C.Winckler, 26 Feb.1858.
Agenten
Tanawanko. W.J.Lefrandt; --- J.F.van den Broek.
Kema en Likoepang. W.L.Rogge; ---- C.Th.Winckler.
Tondano. L.G.van der Hoek; ---- A.C.van Essen.
Amoerang. D.F.Celosse; ----- F.A. de Clercq.
Belang. J.Manuhuruapon; ----- Jhr.T.G.V.Boreel.
Gorontalo. C.Wilson; ----- P.G.Th. Landouw.

Voornaamste Inlandsche Vorsten
Menado


Datum van optreding
Johannes Manuel Manoppo
Radja van Bolang Mongondo
6 Sept.1862
Moehammad Aliyoe’d-Dini Iskandar Ali van Goebal
Radja van Bolang Oeki
30 April 1868
Salmon Datoenselang
Radja van Bintaoena
15 Sept 1866
Israel Ponto
Radja van Bolang Itang
29 Aug.1864
Gongalat Koromput
Radja van Kaidipang
23 Okt.1865
Teroengkoe, ook genaamd Moehammad Siradjoe’d-Din
Radja van Bwool
1 Aug.1863
Afdeeling Gorontalo
Djainal Abidin (Zainoe’l-Abidin)Alhabsi Monoarfa
Radja van Gorontalo
16 Dec.1859
……
Radja van Limbotto
……
Abdoe’l-Latif Moehammad Tengaho
Radja van Bone
17 Nov.1859
Iskandar Ba-Ito
Radja van Atinggola
9 Nov.1857
Ideroeti
Radja van Boalemo
24 Okt.1856
Mangkaoem
Radja van Moeton
26 Mei 1850
Prins Tjali
Radja van Parigi
17 Sept.1862
Sangir-eilanden
Hendrik David Paparang
Radja van Taboekan
8 Aug.1851
Jacob Rasoembala
Radja van Taroena
8 Junij 1850
Jacobs Ponto
van Kandar-Siauw
12 Junij 1850
Daniel Petrus Janis
Radja van Kandar
25 Julij 1861
Manuel Mocodompis
Radja van Manganitoe
14 Julij 1864
Lucas Jacobsz
Radja van Tagoelanda
2 Sept.1854

Schutterijen Menado
Afdeeling Minahassa
Staf
Schoe,J. Kapitein, kommandant, 20 Jan.1859.
Willigen, A. de tweede luitenant-adjudant, 10 Okt.1866.
Tokaija, J.P. tweede luitenant-kwartiermeester, 2 Junij 1862.
Eerste Luitenants
Wenzel, F.J. 24 Julij 1860.
Schutz, J.H.B. 10 Okt.1866.
Tweede Luitenants
Celosse, D.F. 7 Maart 1862.
Hofman, G.H.B. 28 Sept.1865.
Kitjil Ali. 7 Maart 1862.
Te Kema
Clercq, F.S.A. de eerste luitenant, kommandant, 24 Julij 1867.
Te Amoerang
Broek, J.S. van den, eerste luitenant, kommandant, 25 Aug.1867.
Te Belang
Bloem, O.J.B. tweede luitenant, kommandant, 24 Julij 1867.

Strandvonderij  voor de Residentie Menado
De havenmeester, van de grenzen van het district Tombareri tot die van het district Likoepang.
Afdeeling Kema en Likoepang. De kontroleur.
Afdeeling Belang. De kontroleur, van de grenzen der afdeeling Kema (Pantei Tondanoe) tot Kota Boena.
Afdeeling Amoerang. De kontroleur, van de grenzen van Menado tot die van het rijke Bolang Mongondo.
Afdeeling Gorontalo,. De assitent-resident voor de stranden van die afdeeling in de bogt van Tomini, en de dtranden der Noordkust van Celebes van de posten van Sumalata en Kwandang.

Pakhuis-Administratie
Pakhuismeester te Menado: J.J.Wenzel, 1 Dec.1858.
Pakhuismeester te Gorontalo: P.G.Thomassen Landouw, 4 Julij 1859.

Posterijen
Postkommies te Menado: J.H.B.Schutz, 1 Maart 1864.

Hoofdplaats, Plaatselijke Schoolkommissie
Voorzitter. De resident.
Leden. F.H.Linemann, 1 April 1869; --- G.J.Filet, id.; ---- H.C.Dircks, id.; ----Mr.P.A.Matthes, id.
Sekretaris. Mr.P.A.Matthes.
Openbare Lagere School
Hoofd-onderwijzer 2de klasse. L.H.B.Hofman, 31 Aug.1868.
Eerste hulp-onderwijzer 3de klasse. J.A.Boyer, 4 Aug.1869.
Tweede hulp-onderwijzer 3de klasse. A.Niels, id.
Kweekeling. E.van der Kamp, 31 Aug.1868.
School te Tondano voor zonen van inlandsche hoofden en van aanzienlijke inlandsche partikulieren in de Minahassa
Eerste onderwijzer. L.G.van der Hoek, 15 Okt.1864.
Tweede onderwijzer. L.Mangindaan, id.
Regent van het kosthuis. A.C.van Essen.
Inlandsche Scholen
Gouvernements-school
Menado
M.Makaampoh
9 Jan.1860
Lotta
D.Saraja
30 Maart 1866
Tateli
M.Salmon
29 Okt.1866
Tanawanko
J.Marcus

Paniki di bawah
L.Ramnat
29 Feb.1860
Kema
M.Kumantas
22 Julij 1857
Likoepang
J.Codevahij
12 April 1865
Tondano
N.E.Paat
25 Sept.1852
Kapatarang
D.Maukar
29 April 1867
Kakas
L.Palilingan
15 April 1865
Langowang
S.Warouw
29 Sept.1866
Amoerang
P.Lutam
15 Dec.1868
Negorij-scholen
Kokka
……..
Soeloehan
J.Tuwoh
Tinooer
……..
Popontolen
J.Ratag
Warembungan
………
Lelema
J.Pangkej
Sendoek
………
Moente
W.Rovinpandej
Masing
……….
Tengah
J.Tambuwun
Popareng
………
Pakoeweroe
J.Humaat
Ajer-madidih
K.Dededaka
Eloesan
T.Runtunuwu
Tonsea lama
J.A.Dimpudus
Tawaang
P.Sihuw
Maoembi
J.Pinontoan
Malikoe
P.Lutam
Koeil
J.Bojoh
Pinaling
J.Wungow
Pangolombian
D.Wajong
Popoh
K.Rantung
Kembes
S.Renku
Loboe
T.P.Rompas
Tankoeni
M.Kolondam

Genootschapsscholen
Atep
G.Tanpanavas
Kolongan
J.Loing
Palamba
S.Pinontoan
Sawangan
E.Tumbel
Talawatoe
N.Lalu
Kombi
S.Bengij
Passoh
A.Kaligis
Ranowanko
P.Kowaas
Toelian
P.Sumampoor
Laloempei
J.Rambitan
Panassen
J.Surentu
Toelap
J.Pangau
Kajoeatoe
N.Rumajar
Kajoeroja
E.Sanggor
Karor
N.Pavei
Watoelawei
C.Tawaeng
Somboki
J.Tawan
Telap
N.Bolung
Rembokken
J.Pangemanan
Watoemea
M.Legoh
Kasuratan
J.Kaligis
Eris
J.Adam
Tompassoh
………
Toelian Ketjil
A.Pangalila
Tolok
J.Malingkonor
Papakelan
A.Lewu
Kanonang
H.Wurling, wd.
Koia
J.Gorott
Kowankoan
M.Ratu
Negeri Baroe
B.Paendong
Tondegesan
M.Kuhu
Ratahan
E.Supit
Kajoei
M.Kaligis
Pangau
J.Poluan
Tombassian di atas
M.Lumentah
Lindanen
A.Lengkej
Sonder
J.Woetaen
Soemampau
L.Lowongon
Kiawa
P.Soemoeal
Bentenan
F.Siwi
Lejlem
Z.Imon
Tatengesan
W.Sandag
Tintjep
A.Wajongkere
Moendoeng
P.Supit
Pinapapalangko
E.Koho
Tonbatoe
E.Ginsu
Kapoja
J.Roengkat
Kali
J.Kawenas
Ramboenan
H.Geroeng
Silian
L.Liwan
Tara-tara
J.Tiwon
Liwoetoeng
S.Ginsu
Lola
………
Watulinej
A.Mingkid
Woloan
………
Woewoek
A.Roemengan
Lemo
………
Talaitad
P.Ondang
Koha
………
Lapi
G.Rompas
Makalisoeng
P.Mangi
Koreng
Z.Sinjal
Rerer
E.Siwij
Kanean
L.Ratag
Pinamorongan
A.Karwoer
Sarongsong
A.Wajong
Paslaten
O.Ratag
Lahendong
A.Siwu
Romoong di atas
J.Toema
Tondangow
A.Pijoh
Toempaan
D.Jacobus
Pinaras
M.Gosal
Ritej
S.Girot
Sawangan
……….
Pondan
J.Worotitjan, wd.
Pandoe
……….
Koemelemboeai
A.Oemboh
Benkol
……….
Woewoek
J.Liando
Malalajang
P.Kolondam
Karimbo
M.Kaligis
Singkil
H.A.Londong
Wakan
L.Toemiwa
Kolongan
…….
Tewasen
J.Toemoejoe
Talawaan
J.Mantiri
Teep
L.Rompis
Mapangit
F.Mantiri
Poigar
R.Moendoeng
Tetej
J.Petrus
Romoong di bawah
S.Pangkej
Loempias
D.Tankilisan
Pakuoe-oerei
L.Loemintang
Sawangan
H.Tikoaluw
Pontak
F.Rantoeng
Paslaten
M.Kaunang
Mopolo
T.Tampamawa
Batoe
L.Roring
Lompad
J.Rasoew
Treman
N.Dumais
Raanan
J.Loemintaintang
Kasar
D.Bolang
Motoling
J.Rasoew
Toemaloentoeng
J.Inarai
Wanga
J.Toemandoek
Sawangan
H.Sontej
Tokin
J.Mowoto
Tengari
F.C.Walanda
Tomohon
E.Lasut
Soekoer
E.Wulur
Tataaran
S.Elias
Matoengkas
J.Maramis
Roeroekan
S.Lengkong
Tateloe
S.Pandej
Kakaskassen
J.Tumbelaka
Lilang
A.Maramis
Kaiawoe
K.Palar
Tandjong-merah
C.D.Worotikan
Kinilow
E.Malonda
Lansot
M.Asmus
Gorontalo
Gorontalo
S.U.Paulus
27 Oct.1866
Gorontalo
M.Emor
17 Oct.1860
Bone
W.P.Wowor
27 Oct.1866
Limbotto
B.Tangkudung
29 Dec.1864
Sangir-eilanden
Ondong
P.Passandaran
Kandahar
P.Ontol
Oeloe
L.Takainginan
Taboekan
………
Sawan
P.Nathan
Koeloer
S.Makanoming, 24 Julij 1868
Talawit
J.Areres
Menalo
N.Parain, 10 Junij 1869
Lia
J.Kabukan
Tarian
……….
Kiawan
J.Kalampong
Koema
……….
Manganitoe
M.Liando
Tagoelandang
S.Bawole
Tawoali
A.Rener
Haas
J.Makasihi
Lapango
J.Jacob
Minangan
S.Ponto
Toeroena
J.Henkebohan
Makelahi
L.Johannis
Kolongan
Z.Waroka


Kerkeraden der Prostestantsche Gemeenten
President. F.H.Linemann.
Ouderlingen der nederduitsche gemeente. J.Schoe; ----F.W.Paepke Bulow.
Id.der maleische gemeente. A.C.Winckler; ----- E.Pattijnama.
Diakenen. G.H.B.Hofman; ------ N.H.Hartman; ------H.Scholstz; ------Z.Scholstz; ------J.P.Tokaija; ------J.F.Pattijnama;-------A.B.Kalenkongan.
Nederlandsch Zendelinggenootschap
Zendelingen in de Minahassa
Tondano. H.Rooker, 8 April 1853.
Idem. H.Bettink, 30 Mei 1868.
Langowan. A.O.Schaafsma, 1860.
Tomohon. N.P.Wilken, 7 Mei 1842.
Idem. J.Louwerier, 8 Okt.1868.
Menado. F.H. Linemann, 7 Mei 1842.
Koemelemboeaij. S.Ulfers, 18 Jan. 1848.
Tanawanko. N.Graafland, 5 Sept.1850.
Ajermadidi. H.J.Tendeloo, 30 Aug.1857.
Amoerang. C.J.van de Liefde, 28 April 1862.
Sonder. J.A.F.Schwarz, id.
Ratahan. J.N.Wiersma, 3 April 1863.
Talawaan. …….
Gossnersche Zendingvereeniging
Zendelingen op de Sangir-eilanden
Taboekan (eiland groot-sangier). C.J.M.L.Schroder, 15 Julij 1854.
Manganitoe (id). C.F.Steller. id.
Tamako (id). A.Grohe, id.
Oeloe (eiland Siouw). C.F.W.Tauftmann, id.
Tagoelandang. J. F.Kelling, id.
Zendelingen op Talaut-eilanden
Hoinis. W.Richter, 15 Julij 1856.
Kabroewang. P.Gunther, id.

Plaatselijke Geneeskundige Dienst
Menado. G.J.Filet, officieren van gezondheid der tweede klasse, 14 Junij 1850.
Gorontalo. A.C.Hoogeveen, officieren van gezondheid der tweede klasse, 8 Mei 1863..
Partikuliere Geneesheeren
Gorontalo. A.Schultz, 17 April 1865.

Standplaatsen van de ingenieurs, architekten en opzigters
Ingenieur der 3de klasse, eerstaanwezend ingeniueur. J.H.H.d’Arnaud Gerkens.
Opzigter der 2de klasse. J.V.Witterland.
Opzigter der 2de klasse. J.W.Kuitert (Gorontalo).

Lijst van Schepen en Vaartuigen
Namen der Vaartuigen
Namen der Gezagvoerders
Namen der Eigenaren
Grootte in lasten
Schoener Virgo
Djohar
W.G.Davis
20
Djoenkoe de Zwaan
Po Ten Tjo
Sie Bon Tion
Djoenkoe Wilhelmina Carolina
A.Eman
J.Schoe
Djoenkoe Beo
Tjateklie
A.B.Kalenkongan

Havenmeester
Fd. Havenmeester te Menado. F.J.Wenzel.

Tokohouders
Menado
Dircks, H.C.
Schoe, J.
Duivenbode, L.D.W.A.van Renesse van
Tower, R.
Kalenkongan, A.B.
Vierdag, H.
Mand, T.

Kema
Davis, W.G.


      
      *). Foto koleksi KITLV Digital Media Library.

SUMBER:
Regerings-Almanak voor Nederlandsch-Indie. 1870. Batavia, ter Lans-Drukkerij, 1870.Digitized by Google.

1 komentar:

Catatan: Hanya anggota dari blog ini yang dapat mengirim komentar.